Karta charakterystyki (SDS, Safety Data Sheet) to kluczowy dokument w obrocie substancjami chemicznymi, używany do przekazywania istotnych informacji między producentami, dostawcami i użytkownikami. Zawiera szczegółowe dane dotyczące właściwości substancji lub mieszanin, opisując ich potencjalne zagrożenia dla zdrowia i środowiska. W karcie zawarte są także wytyczne dotyczące bezpiecznego stosowania, przechowywania, transportu oraz postępowania w razie wypadku. Stanowi obowiązkowy dokument, który musi być dostarczany w języku kraju, w którym produkt jest wprowadzany do obrotu.
Do czego służy karta charakterystyki?
Karta charakterystyki umożliwia prawidłowe zarządzanie substancjami chemicznymi, zapewniając odpowiednie środki ochrony dla pracowników i środowiska. Zawiera informacje m.in. o środkach ostrożności, postępowaniu w razie wycieku czy procedurach pierwszej pomocy. Tworzenie kart jest obowiązkiem producentów, importerów oraz dystrybutorów, a aktualizacja musi być wykonana, gdy pojawią się nowe dane na temat zagrożeń czy też zmiany przepisów.
Co powinna zawierać karta charakterystyki?
Zgodnie z rozporządzeniem REACH, każda karta charakterystyki składa się z 16 sekcji, które obejmują m.in. informacje o identyfikacji substancji, zagrożeniach, składzie chemicznym, środkach pierwszej pomocy, procedurach przeciwpożarowych i wiele innych. Sekcje te pomagają użytkownikom zrozumieć, jak bezpiecznie obchodzić się z danymi substancjami. Szczególną uwagę zwraca się na sekcje dotyczące bezpieczeństwa pracy oraz ochrony środowiska.
Aktualizacje i przechowywanie kart charakterystyki
Karty charakterystyki muszą być regularnie aktualizowane, zwłaszcza w przypadku nowych informacji dotyczących ryzyka lub wprowadzenia zmian w przepisach prawnych. Dostawcy muszą zapewnić, że najnowsze wersje kart są dostępne dla wszystkich użytkowników, którzy otrzymali substancję w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Warto też pamiętać, że karty muszą być przechowywane przez co najmniej 10 lat od ostatniej daty dostawy lub stosowania substancji.
Jak i kiedy dostarczyć kartę charakterystyki?
Karta charakterystyki musi być dostarczona bezpłatnie w formie papierowej lub elektronicznej, nie później niż w dniu pierwszej dostawy substancji lub mieszaniny. Akceptowalna jest wersja elektroniczna przesłana jako załącznik do wiadomości e-mail. Niedopuszczalne jest jednak przesyłanie linku do ogólnej strony internetowej, gdzie odbiorca musi samodzielnie znaleźć odpowiednią kartę.
Jeśli karta jest dostarczana przez link, musi spełniać poniższe warunki:
- link musi prowadzić bezpośrednio do konkretnej karty charakterystyki,
- powinien być stale dostępny i funkcjonujący,
- w przypadku tymczasowego dostępu, klient musi zostać o tym poinformowany,
- klient powinien być na bieżąco informowany o aktualizacjach,
- dostęp do karty nie powinien wymagać logowania czy rejestracji.
Po pierwszym dostarczeniu karty charakterystyki, kolejne dostawy nie wymagają jej ponownego przesłania, chyba że dokument ulegnie rewizji.
Dla jakich substancji i mieszanin należy dostarczać karty charakterystyki?
Dostawcy muszą dostarczyć kartę charakterystyki, gdy substancja lub mieszanina spełnia jedno z poniższych kryteriów:
- jest zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie,
- jest substancją PBT (trwałą, bioakumulatywną i toksyczną) lub vPvB (bardzo trwałą i bardzo bioakumulatywną),
- znajduje się na liście substancji wzbudzających szczególnie duże obawy (SVHC).
Karty charakterystyki należy dostarczać także na żądanie dla mieszanin, które nie są klasyfikowane jako niebezpieczne, ale zawierają pewne niebezpieczne substancje w odpowiednich stężeniach.
- ≥ 0,1% substancji działającej uczulająco na skórę (kategorie 1, 1B) lub drogi oddechowe (kategorie 1, 1B), bądź substancji rakotwórczej (kategoria 2).
- ≥ 0,01% substancji działającej uczulająco na skórę (kategoria 1A) lub drogi oddechowe (kategoria 1A).
- ≥ 0,1% substancji szkodliwej dla rozrodczości (kategorie 1A, 1B, 2) lub mającej negatywny wpływ na laktację.
- ≥ 1% wagowo dla mieszanin niegazowych lub ≥ 0,2% objętościowo dla mieszanin gazowych, dla substancji klasyfikowanej z innym rodzajem zagrożenia dla zdrowia lub środowiska.
- dla substancji, dla których ustalono unijne najwyższe dopuszczalne stężenie w miejscu pracy.
Warto podkreślić, że prawo do zażądania karty charakterystyki przysługuje tylko dalszemu użytkownikowi lub dystrybutorowi, a nie osobom fizycznym (konsumentom). Dla mieszanin, które nie są klasyfikowane jako niebezpieczne i nie są przeznaczone dla ogółu społeczeństwa, etykieta musi zawierać informacje o dostępności kart charakterystyki. Wymagany zwrot informujący o tej dostępności to:
EUH210: „Karta charakterystyki dostępna na żądanie.”
Kiedy karta charakterystyki nie jest wymagana?
Nie ma obowiązku sporządzania karty charakterystyki dla następujących substancji i mieszanin:
- substancji i mieszanin stanowiących źródła promieniotwórcze,
- odpadów w rozumieniu przepisów o odpadach,
- gotowych produktów przeznaczonych dla końcowego użytkownika, takich jak:
- produkty lecznicze,
- kosmetyki,
- środki spożywcze,
- pasze,
- inwazyjne wyroby medyczne,
- substancji i mieszanin przywożonych na terytorium Polski w ilościach wskazujących na przeznaczenie wyłącznie do użytku osobistego.
Czy karta charakterystyki musi być przygotowana w języku polskim?
Karta charakterystyki musi być sporządzona w języku urzędowym kraju, w którym substancja lub mieszanina jest wprowadzana do obrotu. Oznacza to, że na terenie Polski karta charakterystyki powinna być przygotowana w języku polskim.
Kto powinien przygotować kartę charakterystyki?
Karta charakterystyki powinna być sporządzona przez kompetentną osobę, która posiada odpowiednie kwalifikacje oraz przeszkolenie. Jest ważne, aby wszystkie informacje były wpisywane w sposób jasny, zwięzły i zrozumiały dla użytkowników.
Jakie mogą być konsekwencje braku karty charakterystyki?
Brak karty charakterystyki dla wymaganej substancji chemicznej może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych, takich jak grzywny dla przedsiębiorstw oraz ewentualne czasowe zawieszenie działalności. Dodatkowo, brak tej dokumentacji stwarza zagrożenie dla zdrowia pracowników i środowiska, co może skutkować odpowiedzialnością cywilną oraz karną. W niektórych krajach mogą również obowiązywać sankcje administracyjne, w tym nakazy wycofania produktu z rynku.
